السلام علیک یا فاطمه الزهراسلام الله علیها

از جلوه های محبّت به اهل بیت علیهم السلام

قيلَ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَلَیهِ السَّلَامُ جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنَّا نُسَمِّي بِأَسْمَائِكُمْ وَ أَسْمَاءِ آبَائِكُمْ فَيَنْفَعُنَا ذَلِكَ فَقَالَ إِي وَ اللَّهِ وَ هَلِ الدِّينُ إِلَّا الْحُبُّ قَالَ اللَّهُ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ وَ يَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ

شخصی به حضرت امام صادق علیه السلام عرض کرد: فدایتان شوم! ما اسم شما و پدرانتان را روی فرزندانمان میگذاریم؛ آیا این کار سودی هم برایمان دارد؟

فرمودند: بله قسم به خدا! و مگر دین غیر از محبّت است؟ خداوند فرمود: «(ای پیامبر!بگو: ) اگر خدا را دوست دارید، از من تبعیّت کنید تا خدا هم شما را دوست بدارد و گناهانتان را بیامرزد.

«بحارالانوار» ج ۲۷ ص ۹۵

الّلهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ و عَجّل فَرَجَهم

ششم ربیع الاول، سالروز عروج ملکوتی و پرواز روح کوه توحید آیت الحق و سید العرفا، مرحوم علامه آ سید علی قاضی طباطبایی گرامی باد.

الّلهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ و عَجّل فَرَجَهم

تفسیر سوره مبارکه نساء آیه ۸۳

۸۳ وَ إِذا جاءَهُمْ أَمْرٌ مِنَ الأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذاعُوا بِهِ وَ لَوْ رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ وَ إِلى أُولِي الأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذينَ يَسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْ وَ لَوْ لا فَضْلُ اللّهِ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَتُهُ لاَتَّبَعْتُمُ الشَّيْطانَ إِلاّ قَليلاً

ترجمه
۸۳ ـ و هنگامى كه خبرى از پيروزى يا شكست به آنها برسد، (بدون تحقيق،) آن را شايع مى سازند; در حالى كه اگر آن را به پيامبر و پيشوايان ـ كه قدرت تشخيص كافى دارند ـ باز مى گرداندند، از ريشه هاى مسائل آگاه خواهند شد. و اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود، جز عده كمى، همگى از شيطان پيروى مى كرديد (و گمراه مى شديد).

تفسیر
در اين آيه، به يكى ديگر از اعمال نادرست منافقان و يا افراد ضعيف الايمان اشاره كرده، مى فرمايد: «آنها كسانى هستند كه هنگامى كه اخبارى مربوط به پيروزى و يا شكست مسلمانان به آنان برسد، بدون تحقيق، آن را همه جا پخش مى كنند» (وَ إِذا جاءَهُمْ أَمْرٌ مِنَ الأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذاعُوا بِهِ). و بسيار مى شود كه اين اخبار، بى اساس بوده و از طرف دشمنان به منظورهاى خاصى جعل شده و اشاعه آن به زيان مسلمانان تمام مى گردد. در حالى كه وظيفه دارند اين گونه اخبار را قبل از هر كس با رهبران و پيشوايانشان در ميان بگذارند و از اطلاعات وسيع و فكر عميق آنها استفاده كنند و بدون جهت نه مسلمانان را گرفتار عواقب غرور ناشى از پيروزى هاى خيالى كنند، و نه روحيه آنها را به خاطر شايعات دروغين مربوط به شكست تضعيف نمايند، مى فرمايد: «اگر آن را به پيامبر و مسئولان امر (كه قدرت تشخيص دارند) ارجاع مى دادند، آنها از ريشه هاى ماجرا مطلع مى شدند» (وَ لَوْ رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ وَ إِلى أُولِي الأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذينَ يَسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْ). «يَسْتَنْبِطُونَهُ» در اصل، از ماده «نَبَط» (بر وزن فقط) و به معنى نخستين آبى است كه از چاه مى كشند و از اعماق زمين استخراج مى گردد، و به همين جهت استفاده كردن هر حقيقتى از دلائل و شواهد مختلف و استخراج آن از مدارك موجود، «استنباط» ناميده مى شود، خواه در مسائل فقهى باشد يا در مسائل فلسفى، سياسى و علمى. منظور از أُولِى الأَمر: «صاحبان فرمان» در اينجا كسانى هستند كه قدرت تشخيص و احاطه كافى به مسائل مختلف دارند، و مى توانند «حقايق» را از «شايعات بى اساس» و مطالب راستين را از نادرست براى مردم روشن سازند، كه در درجه اول پيغمبر(صلى الله عليه وآله)، ائمه اهل بيت(عليهم السلام) جانشينان او و در درجه بعد دانشمندانى هستند كه در اين گونه مسائل صاحب نظرند. چنان كه در تفسير «نور الثقلين» از امام باقر(عليه السلام) در ذيل اين آيه نقل شده كه فرمود: هُمُ الأَئِمَّهُ: يعنى «منظور از اين آيه ائمه اهل بيتند» و به اين مضمون روايات ديگرى نيز نقل شده است. ممكن است به اين گونه روايات ايراد كنند، كه پيامبر(صلى الله عليه وآله) در زمان نزول آيه بوده است، ولى امامان اهل بيت(عليهم السلام)، مخصوصاً با منصب امامت، وجود نداشتند كه به آنها ارجاع شود. پاسخ اين ايراد روشن است; زيرا اين آيه مخصوص زمان پيامبر(صلى الله عليه وآله) نيست، بلكه يك قانون كلّى براى تمام قرون و اعصار در برابر شايعاتى است كه دشمنان يا مسلمانان نادان در ميان مسلمانان پخش مى كنند. سپس در پايان آيه به اين حقيقت اشاره مى كند، اگر فضل و رحمت الهى شامل حال شما نمى شد و به وسيله راهنمائى هاى پروردگار از چنگال اين گونه شايعات و عواقب وخيم آن نجات نمى يافتيد، بسيارى از شما در راه هاى شيطانى گام مى نهاديد و تنها عده كمى بودند كه مى توانستند خود را از پيروى شيطان بر كنار دارند، لذا مى فرمايد: «اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود، همگى جز عده كمى از شيطان پيروى مى كرديد» (وَ لَوْ لا فَضْلُ اللّهِ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَتُهُ لاَتَّبَعْتُمُ الشَّيْطانَ إِلاّ قَليلاً). يعنى تنها پيامبر(صلى الله عليه وآله) و صاحب نظران و دانشمندان موشكاف و باريك بينند كه مى توانند خود را از وساوس شايعات و شايعه سازان بركنار دارند، و اما اكثريت اجتماع اگر از رهبرى صحيحى محروم بمانند، گرفتار عواقب دردناك شايعه سازى ها و نشر شايعات خواهند شد.

از بلاهاى بزرگى كه دامنگير جوامع مختلف مى شود و روح اجتماعى، تفاهم و همكارى را در ميان آنها مى كشد، مسأله شايعه سازى و نشر شايعات است، به طورى كه گاه يك نفر منافق مطلب نادرستى جعل مى كند و آن را به چند نفر مى گويد، پس از آن افرادى بدون تحقيق در نشر آن مى كوشند، و شايد شاخ و برگ هائى هم از خودشان بر آن مى افزايند، و بر اثر آن مقدار قابل توجهى از نيرو، فكر و وقت مردم را مشغول ساخته و اضطراب و نگرانى در مردم ايجاد مى كنند. بسيار مى شود كه شايعات، اعتماد عمومى را متزلزل مى سازد و افراد جامعه را در انجام كارهاى لازم سست و مردّد مى نمايد. گرچه اجتماعاتى كه در فشار و خفقان قرار دارند گاهى شايعه سازى و نشر شايعات را به عنوان يك نوع مبارزه و يا انتقامجوئى تعقيب مى كنند. ولى براى اجتماعات سالم نشر شايعات زيان هاى فراوانى به بار مى آورد و اگر اين شايعات پيرامون افراد لايق، مثبت و مفيد باشد، آنها را در خدمات خود دلسرد مى نمايد، گاهى حيثيت چندين ساله آنها را بر باد مى دهد و مردم را از فوائد وجود آنان محروم مى سازد. به همين دليل، اسلام صريحاً هم با «شايعه سازى» مبارزه كرده و جعل، دروغ و تهمت را ممنوع مى شمارد و هم با «نشر شايعات»، و آيه فوق نمونه اى از آن است.